Σε διεθνές επίπεδο, ερευνητές που μελετούν την λειτουργία των οικογενειακών συστημάτων, αξιοποιώντας διαφορετικά μοντέλα προσέγγισης και ερμηνείας της λειτουργίας τους και ενσωματώνοντας τις παρατηρήσεις και την οπτική μελών πραγματικών οικογενειών , έχουν βρει αξιοσημείωτες ομοιότητες σε οικογένειες διαφορετικών πολιτισμών.
Παράλληλα έχει βρεθεί ότι οικογένειες που περιγράφουν τον εαυτό τους, μέσα από μια θετική οπτική και αίσθηση ύπαρξης ισχυρών και λειτουργικών δεσμών, μοιράζονται μια σειρά από κοινές ποιότητες και χαρακτηριστικά λειτουργίας και σύνδεσης των μελών τους, ανεξαρτήτως πολιτισμικού πλαισίου.
Αυτό που είναι σημαντικό και παράλληλα εντυπωσιακό είναι το γεγονός της ομοιότητας των αντιλήψεων και αυτοπροσδιορισμού των οικογενειών της παγκόσμιας κοινότητας, σχετικά με τις ποιότητες και τις δυνάμεις της οικογένειας, οι οποίες καθιστούν ικανοποιητική τη σύνδεση των μελών της, λειτουργική την προσαρμογή στις αλλαγές και αποτελεσματική την αντιμετώπιση των προκλήσεων από την οικογένεια (Casas et al., 1984, DeFrain, DeFrain και Lepard 1994, Geggie et al., 2000, Xie et al., 1996).
Συνοπτικά, μέσα από την προοπτική ενός μοντέλου αξιολόγησης των δυνάμεων της οικογένειας, σε διεθνές επίπεδο, έχουν βρεθεί και προτείνονται έξι κατηγορίες χαρακτηριστικών που περιγράφονται ως Δυνάμεις της Οικογένειας (Stinnett και DeFrain 1985, DeFrain 1999):
- Εκτίμηση , αγάπη και συναισθηματική έκφραση. Οι άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονται στο πλαίσιο λειτουργικών και ικανοποιητικών οικογενειακών συστημάτων, ενδιαφέρονται βαθιά ο ένας για τον άλλον και μοιράζονται τακτικά και ανοιχτά τα συναισθήματα εκτίμησης, ενδιαφέροντος και τρυφερότητας μεταξύ τους.
- Δέσμευση. Τα μέλη της οικογένειας αισθάνονται ισχυρή δέσμευση σχετικά με την ευημερία των υπόλοιπων μελών και της οικογενειακής ομάδας. Αισθάνονται ικανοποίηση επενδύοντας χρόνο και ενέργεια σε κοινές οικογενειακές δραστηριότητες, φροντίζοντας την ποιότητα και το χρόνο της οικογενειακής αλληλεπίδρασης.
- Θετική επικοινωνία. Ως θετική επικοινωνία περιγράφεται ο συστηματικός προσανατολισμός των μελών της οικογένειας στην επικοινωνία, την έκφραση, την ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων, ως τρόπου σύνδεσης και λειτουργίας του οικογενειακού συστήματος. Επιπλέον, στόχος της θετικής επικοινωνίας, σε περιόδους κρίσεων, είναι η διατήρηση του ισχυρού δεσμού, η δημιουργία συνθηκών ανταλλαγής και συζήτησης, προκειμένου τα μέλη της οικογένειας να παραμείνουν συνδεδεμένα. Κατά την έννοια αυτή, η όποια κρίση στη ζωή της οικογένειας, μπορεί να αποτελέσει πραγματική ευκαιρία ενδυνάμωσης των δεσμών στη κατεύθυνση της αναζήτησης λύσεων και εναλλακτικών, μέσα από το μοίρασμα και ενεργητική συμμετοχή όλων των μελών της οικογένειας.
- Απόλαυση χρόνου «μαζί». Η δυνατότητα και η επένδυση χρόνου και ενέργειας σε κοινές δραστηριότητες, πραγματικά απολαυστικές και διασκεδαστικές για όλους στην οικογένεια. Κάθε οικογένεια έχει και μπορεί συστηματικά να επενδύει σε μια κοινή κουλτούρα διασκέδασης και απόλαυσης κοινού χρόνου. Η ιδιαίτερη απόλαυση, το κοινό χιούμορ διαμορφώνουν ένα ιδιαιτέρα χρήσιμο μικροκλίμα χαράς και ανακούφισης της οικογένειας, μια από τις σημαντικότερες δυνάμεις της εργαλειοθήκης της σε περιόδους κρίσης.
- Πνευματικότητα. Ο όρος αναφέρεται σε χαρακτηριστικά ή αξίες που φαίνεται να μοιράζονται οικογένειες που αυτοπροσδιορίζονται θετικά και ικανοποιητικά. Η ευεξία, ο σκοπός, το νόημα και η αξίες που αισθάνονται και μοιράζονται τα μέλη της οικογένειας, αποτελούν τους κώδικες και τις δυνάμεις της οικογένειας, οι οποίοι λειτουργούν ενωτικά και συνδετικά για τα μέλη της. Σε διεθνές επίπεδο και ανάλογα με την ευρύτερη πολιτισμική κουλτούρα της κοινωνίας, όπου εντάσσεται η οικογένεια, ως τέτοιοι κώδικες και συνδετικές ποιότητες για τα μέλη μιας οικογένειας μπορεί να λειτουργήσουν η θρησκευτική πίστη (όχι απαραίτητα η οργανωμένη θρησκεία), η φιλοσοφία, η έννοιες της κοινωνικής αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, η αγάπη για τη φύση και το περιβάλλον και γενικότερα οι έννοιες της ευθύνης και της φροντίδας. Συνοπτικά η ευεξία που προκαλείται από την πνευματικότητα και την αναζήτηση ενός ευρύτερου σκοπού και νοήματος, είναι αυτό που στηρίζει τους ανθρώπους σε περιόδους κρίσης . Η οικογένεια αποτελεί έναν χώρο όπου οι άνθρωποι μαθαίνουν να συνδέονται με αξίες, σκοπούς και νοήματα, ενδυναμώνοντας την ψυχική ανθεκτικότητα των μελών της.
- Αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων. Το χαρακτηριστικό αυτό δεν αναφέρεται στην απουσία προκλήσεων, δυσκολιών ή κρίσεων αλλά στην δυνατότητα της οικογένειας να διατηρήσει τη λειτουργικότητα και την ικανοποιητική σύνδεση των μελών της, σε περιόδους κρίσης και την ικανότητα να εντοπίζει και να στρατολογεί όλες τις παραπάνω δυνάμεις της για την αποτελεσματική συνεργασία των μελών της στην αντιμετώπιση της κρίσης.
Οι δυνάμεις της οικογένειας, όπως περιγράφηκαν παραπάνω, συνδέονται απόλυτα και άρρηκτα μεταξύ τους , δημιουργώντας ένα ευρύτερο πλαίσιο θετικής συναισθηματικής σύνδεσης και αίσθησης των ανθρώπων ότι αποτελούν μέρος μιας ανθρώπινης ομάδας που συνεργάζεται αποτελεσματικά για τη δημιουργική συμβίωση, εξέλιξη και συναισθηματική ευημερία, της ίδιας και της ανθρώπινης κοινότητας στην οποία συμμετέχει.
Έλενα Πατήλα, Ψυχολόγος- Συστημική Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Πηγές:
Marriage and family encyclopedia
