Οι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια από ψυχολόγο ή ειδικό ψυχικής υγείας,  για διάφορους λόγους και σε διαφορετικά στάδια της ζωής τους. Η αίσθηση της ανάγκης εξειδικευμένης στήριξης, όπως και η εμπειρία της ψυχικής πίεσης ή εσωτερικής δυσφορίας, είναι υποκειμενική για κάθε άνθρωπο και δεν υπάρχει κανόνας για το πότε κάποιος νιώθει ότι χρειάζεται νε απευθυνθεί  σε έναν ψυχολόγο.

Στην πραγματικότητα, κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται συνειδητά ή ασυνείδητα, πότε η βοήθεια και η στήριξη, που εισπράττει από το οικείο του περιβάλλον, την οικογένεια, τους φίλους και το ευρύτερο κοινωνικό υποστηρικτικό δίκτυο, δεν αρκεί για να μειώσει ή να ανακουφίσει μια εσωτερική αίσθηση δυσφορίας, ψυχικού πόνου, έντασης ή ανησυχίας, η οποία σταδιακά επηρεάζει την λειτουργικότητα του ανθρώπου, σε καταστάσεις και συνθήκες, που έως τώρα ένιωθε αποτελεσματικά να διαχειρίζεται.

Αυτή η υποκειμενική αίσθηση, που μπορεί να προέρχεται από μια σειρά αιτιολογιών, της σταδιακής έκπτωσης της δυνατότητας των ανθρώπων, να διαχειριστούν με δικές τους δυνάμεις την όποια δυσκολία διαταράσσει την προσωπική αίσθηση ισορροπίας και λειτουργικότητας, είναι συνήθως, η συνθήκη που οδηγεί έναν άνθρωπο να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια.

Αυτή ακριβώς η συνθήκη, εφόσον, αξιοποιηθεί μέσω της λήψης επαγγελματικής βοήθειας, είναι και η συνθήκη έναρξης της δημιουργικής αλλαγής και εξέλιξης των ανθρώπων.

Βοηθητικά, παρατίθενται κάποιες ενδείξεις οι οποίες σηματοδοτούν, πιθανά, την ανάγκη λήψης επαγγελματικής υποστήριξης από ειδικό ψυχικής υγείας:

• Έντονος και συνεχής ψυχικός πόνος και θλίψη
• Αδυναμία ανακούφισης μιας συνεχούς και απροσδιόριστης ανησυχίας
• Έλλειψη ικανοποίησης από καταστάσεις που εως τώρα ήταν ευχάριστες
• Αίσθηση ανασφάλειας ή και φόβου
• Έλλειψη ενέργειας
• Αίσθηση δυσκολίας και δυσλειτουργίας στις σχέσεις, την εργασία και το κοινωνικό περιβάλλον
• Προβλήματα στην διατροφή, τον ύπνο και στην καθημερινότητα και δυσλειτουργίας νοητικών διεργασιών ( Συγκέντρωση, μνήμη κ.α.)

Παράλληλα, οι άνθρωποι είναι βοηθητικό να αναζητούν βοήθεια για τη διαχείριση ενός έντονα τραυματικού γεγονότος, κυρίως όταν αυτό είναι αιφνίδιο.

Τέλος, η βοήθεια του ψυχολόγου μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για την προσωπική ανάπτυξη, ενδυνάμωση και αυτοβελτίωση του ατόμου, ιδιαίτερα σε κρίσιμα στάδια ζωής και λήψης σημαντικών αποφάσεων.

Η Συμβουλευτική διαδικασία είναι η τοποθέτηση ενός πλαισίου συνεργασίας με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας- σύμβουλο, κατά το οποίο ο ενδιαφερόμενος, μέσω συγκεκριμένης μεθοδολογίας ενθαρρύνεται στην καλύτερη κατανόηση του εαυτού του και στην τοποθέτηση στόχων αλλαγής της ζωής του. Η αλλαγή περιλαμβάνει, είτε την υιοθέτηση και εφαρμογή περισσότερο λειτουργικών, για τον ενδιαφερόμενο μοτίβων επεξεργασίας των δυσκολιών που πιθανά αντιμετωπίζει, είτε την ανάπτυξη δεξιοτήτων και κινητοποίηση δυνάμεων, αυτοεξέλιξης και προσωπικής ανάπτυξης. Η συμβουλευτική διαδικασία, συνήθως είναι μικρότερης διάρκειας από μια θεραπεία και είναι περισσότερο προσανατολισμένη σε συγκεκριμένους στόχους και «εργαλεία» αλλαγής στο παρόν.

Η αρχική επίσκεψη στον ψυχολόγο, μετά τον προγραμματισμό ραντεβού ή On Line Συνεδρίας, είναι πρωταρχικής σημασίας για τον προσδιορισμό του πλαισίου της Συμβουλευτικής ή Θεραπευτικής διαδικασίας Στην πρώτη επίσκεψη- συνεδρία, τίθεται μέσα από αμοιβαία συμφωνία μεταξύ ενδιαφερόμενου και ψυχολόγου, το πλαίσιο της συνεργασίας, το οποίο συνοπτικά, περιλαμβάνει τα εξής:

1. • Αρχική διερεύνηση των λόγων και των θεμάτων για τα οποία ο ενδιαφερόμενος προσέρχεται στη διαδικασία καθώς και των προσδοκιών του από αυτή.
   • Λήψη πληροφοριών σχετικά με το παρόν και το σχεσιακό δίκτυο του ενδιαφερόμενου.
   • Προσδιορισμός στόχων ενδιαφερόμενου και διαδικασίας.
   • Πληροφόρηση για τον τρόπο λειτουργίας, τους κανόνες συνεργασίας και απάντηση ερωτημάτων ενδιαφερομένου, σχετικά με το πλαίσιο και τη διαδικασία.

Στην οικογενειακή θεραπεία, σύμφωνα με τις αρχές της  Συστημικής Οικογενειακής Θεραπείας, δεν είναι υποχρεωτικό να συμμετέχουν όλα τα μέλη της οικογένειας. Στην θεραπεία, ωστόσο, προσκαλούνται όλα τα μέλη, τα οποία θα μπορούσαν να συμβάλουν στην διερεύνηση και καλύτερη κατανόηση της δυσκολίας που αντιμετωπίζει, ένα ή περισσότερα μέλη, μέσα στο οικογενειακό σύστημα. Η οικογενειακή θεραπεία, μπορεί να λειτουργήσει εξίσου αποτελεσματικά ,με ένα ή περισσότερα μέλη της οικογένειας.

Ιδεατά σε κάθε μορφή θεραπείας ή συμβουλευτικής διαδικασίας, η συμμετοχή και των δύο μελών του ζευγαριού, μπορεί να είναι περισσότερο βοηθητική για την διαδικασία κατανόησης αλλά και αλλαγής των όποιων δυσλειτουργικών μορφών επικοινωνίας, των τρόπων με τους οποίους «σχετίζεται» και τον τρόπο με τον οποίο βιώνει και κατανοεί την σχέση του κάθε το ζευγάρι. Ωστόσο, πολύ συχνά, αυτό δεν είναι για πολλούς λόγους εφικτό. Η θεραπεία ζεύγους, με τις αρχές της  Συστημικής Οικογενειακής Θεραπείας, έχει τους τρόπους και μπορεί να λειτουργήσει και με έναν από τους δύο συντρόφους. Επίσης, συχνά μπορεί ο ένας/μια από τους δυο συντρόφους να ξεκινήσει τη θεραπευτική διαδικασία και σταδιακά να μπορέσει να «καλέσει», σε μεταγενέστερο στάδιο και τον/την σύντροφό του/της.

Η σημαντικότερη διαφοροποίηση της Συστημικής Θεραπέιας από άλλα είδη θεραπείας είναι ότι μέσω αυτής της οπτικής  αντιμετώπισης των ανθρώπινων συστημάτων, αμφισβητείται η γραμμική αιτιότητα ερμηνείας των ανθρώπινων δυσκολιών, προβλημάτων και διαταραχών, μετατοπίζοντας το θεραπευτικό ενδιαφέρον  στην κατανόηση και νοηματοδότηση των σχέσεων και προτύπων αλληλεπίδρασης και λειτουργικότητας, των μελών που ανήκουν σε ένα ανθρώπινο σύστημα.

Τα τελευταία χρόνια η Συστημική Προσέγγιση, εκτός από την κύρια εφαρμογή της στη Οικογενειακή Θεραπεία, αποτελεί μια από τις ποιο σύγχρονες και αποτελεσματικές μεθόδους μελέτης, αναβάθμισης της λειτουργικότητας και αντιμετώπισης δυσλειτουργιών κοινωνικών συστημάτων και Οργανισμών, όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα και σχολικές κοινότητες, επιχειρήσεις, κοινωνικοί οργανισμοί, φορείς υγείας και ιατρικής περίθαλψης, σωφρονιστικά καταστήματα, ιδρύματα φιλοξενίας ευάλωτων ομάδων κ.α. Τέλος, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική προσέγγιση για το σχεδιασμό προγραμμάτων και πολιτικών πρόληψης διαταραχών ψυχικής υγείας, εξαρτήσεων κ.α.

Ενδεικτικά καταστάσεις στις οποίες μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά η Συστημική Προσέγγιση:

• Προβλήματα υγείας και χρόνιες σωματικές ασθένειες
• Προβλήματα σχέσεων ζευγαριού
• Διαζύγιο
• Ψυχοσωματικά προβλήματα
• Παιδική και εφηβική ψυχική υγεία
• Ψυχική υγεία ενηλίκων
• Θέματα που αφορούν τον κύκλο ζωής της οικογένειας και τα μεταβατικά στάδια της ζωής
• Προώθηση των γονικών δεξιοτήτων και της οικογενειακής λειτουργίας
• Σχολικά προβλήματα
• Προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία
• Τραυματικές εμπειρίες απώλεια και πένθος
• Διαταραχή της οικογενειακής ζωής λόγω κοινωνικών, πολιτικών και θρησκευτικών συγκρούσεων